Berlin muzokaralari: Donbass atrofida AQSH va Ukraina kelishmovchiligi

Berlin shahrida 15 dekabr kuni bo‘lib o‘tgan navbatdagi siyosiy maslahatlashuvlar Ukraina atrofidagi ziddiyat yanada chuqur ekanini ko‘rsatdi. AFP agentligining Germaniya poytaxtidagi muzokaralar jarayonidan xabardor manbaga tayanib xabar berishicha, AQSH tomoni Rossiya bilan tinchlik kelishuviga erishish uchun Kiyevdan jiddiy siyosiy yon berishni talab qilmoqda.

Manba ma’lumotlariga ko‘ra, Vashington Rossiya bilan urushni to‘xtatish sharti sifatida Ukrainaning butun Donbass hududini Moskva nazoratiga o‘tkazish masalasini yana kun tartibiga olib chiqqan. Suhbatdoshning ta’kidlashicha, Rossiya prezidenti Vladimir Putin “hududni to‘liq olish niyatida”, AQSH esa Kiyevdan bu yo‘nalishda orqaga chekinishni so‘ramoqda. Ammo Ukraina hozircha o‘z nazoratida saqlab turgan Donesk va Luhansk viloyatlarining qismlaridan qo‘shinlarni olib chiqishni qat’iy rad etmoqda.

AFP manbasi amerikaliklar bu masalada Rossiyaga yaqin pozitsiya egallayotgani Kiyev uchun ham, ayrim kuzatuvchilar uchun ham hayratli ekanini ta’kidlagan. Bu holat muzokaralardagi ishonch muammosini yanada kuchaytirmoqda.

AQSHdagi Urushni o‘rganish instituti (ISW) ma’lumotlariga ko‘ra, ayni paytda Rossiya deyarli butun Luhansk viloyatini hamda Donesk viloyatining taxminan 80 foizini nazorat qiladi. Kreml rasmiylari ham bu maqsadlaridan voz kechish niyatida emas. Xususan, RF prezidenti yordamchisi Yuriy Ushakov 12-dekabr kuni butun Donbass “erta yoki kech” Rossiya qo‘liga o‘tishini, agar muzokara orqali bo‘lmasa, harbiy yo‘l bilan amalga oshirilishini aytgan edi.

Vladimir Putin esa dekabr oyi boshida India Today telekanaliga bergan intervyusida o‘zini “Donesk xalq respublikasi” va “Luhansk xalq respublikasi” deb e’lon qilgan tuzilmalar “har qanday holda ozod qilinadi”, deya ochiq tahdidli bayonot bergan. Uning so‘zlariga ko‘ra, yo Ukraina qo‘shinlari bu hududlarni tark etadi, yoki Rossiya ularni qurol kuch bilan egallaydi.

Kiyev rasmiylari esa bunday yondashuvni qabul qilmaydi. Ukraina prezidenti Volodimir Zelenskiy mamlakat hududlarini topshirish yoki ular taqdiri haqida yakka o‘zi qaror qabul qilish vakolatiga ega emasligini, bu masala faqat referendum orqali hal qilinishi mumkinligini ta’kidlab kelmoqda. Kiyev xalqaro sotsiologiya instituti tomonidan joriy yil sentyabr oxiri va oktyabr boshida o‘tkazilgan so‘rov natijalariga ko‘ra, ukrainlarning 71 foizi Donbassni topshirishga qarshi ekanini bildirgan.

Berlinda 15-dekabr kuni Ukraina va AQSH delegatsiyalari o‘rtasida Rossiya–Ukraina urushiga barham berish rejasi bo‘yicha ikkinchi raund muzokaralar yakunlandi. Unda Volodimir Zelenskiy hamda AQSH prezidentining maxsus vakillari — Stiven Uitkoff va Jared Kushner ishtirok etgan.

Kechqurun Zelenskiyni Germaniya kansleri Fridrix Mers qabul qildi. Uchrashuvdan so‘ng o‘tkazilgan matbuot anjumanida Ukraina rahbari Kiyev va Vashington hududlar masalasida hali ham “turlicha qarashlar”ga ega ekanini ochiq aytdi. Uning so‘zlariga ko‘ra, AQSH ko‘proq Rossiya talablarini yetkazuvchi tomon sifatida chiqmoqda.

Zelenskiyning Berlin safari davomida Buyuk Britaniya bosh vaziri Kir Starmer va Fransiya prezidenti Emmanuel Makron bilan ham uchrashuvlari rejalashtirilgan. Bu muzokaralar Ukraina uchun Yevropa qo‘llab-quvvatlovini mustahkamlash nuqtayi nazaridan alohida ahamiyat kasb etadi.

Qisqasi, Berlindagi uchrashuvlar tinchlik sari yo‘l oson emasligini, Donbass masalasi esa hali uzoq vaqt siyosiy tortishuvlar markazida qolishini yana bir bor ko‘rsatdi.